معرفی نظام معرفتی فقاهت

نظام معرفتی فقاهت به قلم محمدتقی اکبرنژاد در دو بخش، مراحل معرفتی انسان، یعنی: علم و شک را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد.

ساختار کتاب

بخش اول

بخش نخست این کتاب از دو فصل تشکیل شده که شامل:

یک بحث کبروی و یک بحث صغروی است.

فصل اول

دربارۀ معیار حجیت معرفت و حجیت قوی‌ترین معرفت ممکن نوعی است.

نویسنده در فصل اول می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که چه ترازی از معرفت در عالم ماده می‌تواند معیار رد و قبول و شاخص حرکت شما باشد؟

آیا شما باید منتظر معرفت‌های قطعی باشید؟ یا معرفت‌های پایین دستی نیز می‌تواند ملاک تصدیق قرار گیرد؟

فصل دوم

از طرق و ادلۀ تحصیل «قوی‌ترین معرفت ممکن نوعی» سخن می‌رود.

پس از اثبات تراز معرفت مشروع در فصل اول، در این فصل طرق تحصیل آن بررسی می‌شود که بحثی صغروی است.

بخش دوم (شک)

این بخش نیز در سه فصل تکوین یافته است:

فصل اول

دربارۀ «شک منجر به خوف» است و در آن از ضرورت احتیاط عند الخوف بحث می‌شود.

فصل دوم

«شک محض» را بررسی می‌کند.

این فصل نشان می‌دهد که اگر مجموع احتمال و محتمل به اندازه‌ای نباشد که بذر خوف را در دل بپاشد، شک محض به منصۀ ظهور می‌رسد.

این نوع شک، هیچ گونه دلالتی ندارد و چیزی با آن ثابت نمی‌شود.

در این صورت، نوبت به برائت و استصحاب و تخییر می‌رسد.

وقتی اثبات چیزی دلیل می‌خواهد، پس شک نمی‌تواند حکمی را بر ذمه مکلف بیاورد.

اگر تغییر دلیل می‌خواهد، پس نباید به صرف احتمال از دلیل موجود دست کشید و این چیزی جز استصحاب نیست.

اگر بدون دلیل نمی‌توان چیزی را بر چیزی ترجیح داد، پس چاره‌ای جز تخییر نیست.

در بخشی از کتاب نظام معرفتی فقاهت می‌خوانیم:

تنوع نیازهای انسان‌ها و ناتوانی در برآوردن همۀ آن‌ها، او را به زندگی اجتماعی وادار کرده است.

زندگی اجتماعی، به معنای تقسیم کارها و تبادل خدمات میان انسان‌هاست و نیازمند اطلاعات و مهارت‌هایی ویژه است که از عهدۀ تک تک انسان‌ها بیرون است.

بدین‌رو اعضای آن‌ها بالاضطرار در اطلاعات و مهارت‌های مذکور به همدیگر اعتماد می‌کنند.

مثلا ما به شخص مکانیک در اطلاعات و مهارت‌هایش اعتماد می‌کنیم؛

یعنی می‌پذیریم که او دارای مهارت‌ها و اطلاعات لازم برای مکانیکی است.

همچنین‌ حاضریم بدن خود را به جراح ‌بسپاریم که ما را جراحی کند.

به دانشمند لغوی در کشف موضوع له الفاظ اعتماد می‌کنیم و…

بنابراین یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین راه‌های کشف واقع و رفع نیازها، رجوع به خُبره است.

حجیت و مشروعیت قول خبره، از همین اضطرار تکوینی به دست می‌آید.

حضرات انبیا و ائمه (ع) نیز مانند سایر انسان‌ها تابع ارادۀ تکوینی پروردگار متعال بوده، در امور مختلف به متخصص مراجعه می‌کردند.

رجوع به خُبره از طرق فهم و کشف دین است.

قاطبۀ مردم، احکام شرعی را از فقها می‌گیرند و به واسطۀ ایشان احکام را کشف می‌کنند.

فقها نیز در لغت و ادبیات به خبره رجوع می‌کنند و در شناخت ماهیت اشیا و موضوع احکام شرعی، با اهل فن رایزنی می‌کنند.

مثلا فقیه بدون شناخت دقیق از بیماری «ایدز» نمی‌تواند حکم به جواز فسخ عقد ازدواج با شخص مبتلا به ایدز بدهد…

هدف از رجوع به اهل فن، به دست آوردن عالی‌ترین معرفت ممکن نوعی در عرصه‌ای است که ما خود قدرت ورود به آن را نداریم.

خبره از این نظر شبیه مخبر است و همچون او نیز اطلاعاتی در اختیار ما قرار می‌دهد که خود ما از تحصیل آن عاجزیم…

ضرورت درج نظر درباره این محصول

چنانچه این کتاب را خریداری نمودید و یا قبلا از آن استفاده کرده‌اید، می‌توانید با درج نظرات خود در بخش دیدگاه‌های همین سایت، سایر طلاب و دانشجویان را در تهیه این محصول راهنمایی فرمایید.

بی تردید نظرات شما راهگشای طلاب حوزه های علمیه خواهد بود.